Автор конспекта:
Автор(ы): — Гатауллина Гульсина Гумеровна

Место работы, должность: — МОУ «СОШ№7″,заместитель директора по учебной работе

Регион: — Республика Татарстан

Характеристики урока (занятия) Уровень образования: — среднее (полное) общее образование

Целевая аудитория: — Учащийся (студент)

Класс(ы): — 7 класс

Предмет(ы): — Литература

Тип урока: — Урок комплексного применения ЗУН учащихся

Краткое описание: — кОМПЕТЕНТНОСТНО- ОРИЕНТИРОВАННЫЕ ЗАДАНИЯ НА УРОКАХ ТАТАРКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ ПО ИСТОРИЧЕСКОМУ РОМАНУ НУРИХАНА ФАТТАХА "СЫЗГЫРА ТОРГАН УКЛАР"

Татар әдәбияты дәресендә
компетентлы –ориентлашкан биремнәркуллану
(уровень 2 ,подуровень-1)
—

НуриханФәттахның “ Сызгыра торган уклар” дипаталган тарихи романында безнең эрага кадәр III гасырда хәзерге Монголия ( сөннәр), Төньяк Кытай терриотясендә яшәгән борынгы төрки кабиләләренең ( чиннар) тормыша тасвирлана.
— Стимул
Текстны ( 3-5минутта)укып чыгыгыз. Түбәндәге сорауларга җавап языгыз:

—
Мәсьәләнең
тәгъбир ителеше
Соңгы елларда яуга, чирүгә, кораллануга кагылышлы барлык эшне тархан тулысынча Булгак алыпка тапшырды. Олы яуга Булгак алып озак еллар дәвамында, җентекләп әзерләнде.Ул төрле ыру -кабилә кешеләреннәнаерым-аерым алайлар туплады.Аларга булдыклы, оста алыпларны баш итеп куйды. Җитез тулпарларга атланган, яхшы коралланган һәм каты киемле яшьирләрне, укчыларны, сөңгечеләрне, арканчыларны ул шулай ук аерым- аерым туплады, аларның урыннарын билгеләде. Байракларга, быргыларга, боерык тапшыру ысулларына, ерактан үзара аңлашу чараларына аеруча нык игътибар итте.Аннан соң иң әһәмиятлесе шул булды: ирләр атланган атларны Булгак алып төсләре буенча төркемләде. Шул рәвешчә кашкалы соры атлар йөз мең, акбүз атлар йөз мең, тимеркүкләр йөз мең, җирәннәр йөз мең булды. Кашкалы соры атка атланган йөз меңлек чирү уң кул дип, акбүз атка атланган йөз меңлек чирү сул кул дип,тимеркүккә атланган йөз меңлек чирү арт ил дип, җирән атка атланган йөз меңлек чирү маңгай дип аталды.
Сүзлек:
Алай – военная группа
Кашкалы соры ат- серая лошадь белой отметиной
Акбүз- бело – сивый
Тимеркүк- темно-сивый
Җирән ат –рыжий конь
— Чыганак

— — — — — — — Модельле җавап:
—
1.Булгак алып ни сәбәплеатларны төсләргә аерып бүлә?
— Бөтен чирүне шулай атларның төсенә карап бүлү шулкадәр күп халыкның, атларның санын бутамас өчен, алар белән төгәл дөрес идарә итү өчен уңай булачак иде.

Уң кул- көнчыгыш
Сул кул- көнбатыш
Арт ил- төньяк
Маңгай - көньяк
—

Атлар төсләре буенчатөрле географик юнәлештә урнашканнар. Бу чордагы төрки халыклар Кояшка табынганнар. Төрле төстәге атларны юнәлешләр буенча билгеләп, алар Кояшның ризалыгын алганнар. Бу үз чиратында дин аркылы сугышчылар арасында тәртип урнаштырган. Булгак алып кашкалы соры атларны- көнчыгышка,акбүз атларны- көнбатышка,тимеркүкләрне — төньякка, җирән атларны –көньякка урнаштыра. Атларның төсләре табигат белән тәңгәл килеп, ерактан ук күренеп тормавы- маскировка өчен дә кирәк булган.
— — 4 балл- 3 җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
3 балл- 2җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
2 балл- 1 җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
1 балл- информация бар, нәтиҗә юк
0 балл- җаваплар дөрес түгел
— — Татар әдәбияты дәресендә
компетентлы –ориентлашкан биремнәркуллану
(уровень 2 ,подуровень-1)
—

НуриханФәттахның “ Сызгыра торган уклар” дипаталган тарихи романында безнең эрага кадәр III гасырда хәзерге Монголия ( сөннәр), Төньяк Кытай терриотясендә яшәгән борынгы төрки кабиләләренең ( чиннар) тормыша тасвирлана.

— — Стимул
Текстны ( 3-5минутта)укып чыгыгыз. Түбәндәге сорауларга җавап языгыз:

—
Мәсьәләнең
тәгъбир ителеше
Соңгы елларда яуга, чирүгә, кораллануга кагылышлы барлык эшне тархан тулысынча Булгак алыпка тапшырды. Олы яуга Булгак алып озак еллар дәвамында, җентекләп әзерләнде.Ул төрле ыру -кабилә кешеләреннәнаерым-аерым алайлар туплады.Аларга булдыклы, оста алыпларны баш итеп куйды. Җитез тулпарларга атланган, яхшы коралланган һәм каты киемле яшьирләрне, укчыларны, сөңгечеләрне, арканчыларны ул шулай ук аерым- аерым туплады, аларның урыннарын билгеләде. Байракларга, быргыларга, боерык тапшыру ысулларына, ерактан үзара аңлашу чараларына аеруча нык игътибар итте.Аннан соң иң әһәмиятлесе шул булды: ирләр атланган атларны Булгак алып төсләре буенча төркемләде. Шул рәвешчә кашкалы соры атлар йөз мең, акбүз атлар йөз мең, тимеркүкләр йөз мең, җирәннәр йөз мең булды. Кашкалы соры атка атланган йөз меңлек чирү уң кул дип, акбүз атка атланган йөз меңлек чирү сул кул дип,тимеркүккә атланган йөз меңлек чирү арт ил дип, җирән атка атланган йөз меңлек чирү маңгай дип аталды.
Сүзлек:
Алай – военная группа
Кашкалы соры ат- серая лошадь белой отметиной
Акбүз- бело – сивый
Тимеркүк- темно-сивый
Җирән ат –рыжий конь
— Чыганак
— — — — — — — Модельле җавап:
—
1.Булгак алып ни сәбәплеатларны төсләргә аерып бүлә?
— Бөтен чирүне шулай атларның төсенә карап бүлү шулкадәр күп халыкның, атларның санын бутамас өчен, алар белән төгәл дөрес идарә итү өчен уңай булачак иде.

Уң кул- көнчыгыш
Сул кул- көнбатыш
Арт ил- төньяк
Маңгай - көньяк
—

Атлар төсләре буенчатөрле географик юнәлештә урнашканнар. Бу чордагы төрки халыклар Кояшка табынганнар. Төрле төстәге атларны юнәлешләр буенча билгеләп, алар Кояшның ризалыгын алганнар. Бу үз чиратында дин аркылы сугышчылар арасында тәртип урнаштырган. Булгак алып кашкалы соры атларны- көнчыгышка,акбүз атларны- көнбатышка,тимеркүкләрне — төньякка, җирән атларны –көньякка урнаштыра. Атларның төсләре табигат белән тәңгәл килеп, ерактан ук күренеп тормавы- маскировка өчен дә кирәк булган.
— — 4 балл- 3 җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
3 балл- 2җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
2 балл- 1 җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
1 балл- информация бар, нәтиҗә юк
0 балл- җаваплар дөрес түгел
— — — Татар әдәбияты дәресендә
компетентлы –ориентлашкан биремнәркуллану
(уровень 2 ,подуровень-1)
—

НуриханФәттахның “ Сызгыра торган уклар” дипаталган тарихи романында безнең эрага кадәр III гасырда хәзерге Монголия ( сөннәр), Төньяк Кытай терриотясендә яшәгән борынгы төрки кабиләләренең ( чиннар) тормыша тасвирлана.

— — Стимул
Текстны ( 3-5минутта)укып чыгыгыз. Түбәндәге сорауларга җавап языгыз:

—
Мәсьәләнең
тәгъбир ителеше
Соңгы елларда яуга, чирүгә, кораллануга кагылышлы барлык эшне тархан тулысынча Булгак алыпка тапшырды. Олы яуга Булгак алып озак еллар дәвамында, җентекләп әзерләнде.Ул төрле ыру -кабилә кешеләреннәнаерым-аерым алайлар туплады.Аларга булдыклы, оста алыпларны баш итеп куйды. Җитез тулпарларга атланган, яхшы коралланган һәм каты киемле яшьирләрне, укчыларны, сөңгечеләрне, арканчыларны ул шулай ук аерым- аерым туплады, аларның урыннарын билгеләде. Байракларга, быргыларга, боерык тапшыру ысулларына, ерактан үзара аңлашу чараларына аеруча нык игътибар итте.Аннан соң иң әһәмиятлесе шул булды: ирләр атланган атларны Булгак алып төсләре буенча төркемләде. Шул рәвешчә кашкалы соры атлар йөз мең, акбүз атлар йөз мең, тимеркүкләр йөз мең, җирәннәр йөз мең булды. Кашкалы соры атка атланган йөз меңлек чирү уң кул дип, акбүз атка атланган йөз меңлек чирү сул кул дип,тимеркүккә атланган йөз меңлек чирү арт ил дип, җирән атка атланган йөз меңлек чирү маңгай дип аталды.
Сүзлек:
Алай – военная группа
Кашкалы соры ат- серая лошадь белой отметиной
Акбүз- бело – сивый
Тимеркүк- темно-сивый
Җирән ат –рыжий конь
— Чыганак
— — — — — — — Модельле җавап:
—
1.Булгак алып ни сәбәплеатларны төсләргә аерып бүлә?
— Бөтен чирүне шулай атларның төсенә карап бүлү шулкадәр күп халыкның, атларның санын бутамас өчен, алар белән төгәл дөрес идарә итү өчен уңай булачак иде.

Уң кул- көнчыгыш
Сул кул- көнбатыш
Арт ил- төньяк
Маңгай - көньяк
—

Атлар төсләре буенчатөрле географик юнәлештә урнашканнар. Бу чордагы төрки халыклар Кояшка табынганнар. Төрле төстәге атларны юнәлешләр буенча билгеләп, алар Кояшның ризалыгын алганнар. Бу үз чиратында дин аркылы сугышчылар арасында тәртип урнаштырган. Булгак алып кашкалы соры атларны- көнчыгышка,акбүз атларны- көнбатышка,тимеркүкләрне — төньякка, җирән атларны –көньякка урнаштыра. Атларның төсләре табигат белән тәңгәл килеп, ерактан ук күренеп тормавы- маскировка өчен дә кирәк булган.
— — 4 балл- 3 җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
3 балл- 2җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
2 балл- 1 җавап дөрес, нәтиҗә язылган.
1 балл- информация бар, нәтиҗә юк
0 балл- җаваплар дөрес түгел
— — —