Автор конспекта:
Автор(ы): — Хайбуллин А.Т.

Регион: — Республика Татарстан

Характеристики урока (занятия) Уровень образования: — среднее (полное) общее образование

Целевая аудитория: — Библиотекарь
Целевая аудитория: — Воспитатель
Целевая аудитория: — Классный руководитель
Целевая аудитория: — Учитель (преподаватель)

Класс(ы): — 5 класс

Предмет(ы): — Краеведение
Предмет(ы): — Литература
Предмет(ы): — Педагогика
Предмет(ы): — Родной язык

Тип урока: — Урок закрепления знаний

Краткое описание: — Серле йомгак. (дәрес – тамаша) Әлфир Хәйбуллин, Алексеевск районы У;рта Тигәнәле урта мәктәбе укытучысы Дәреснең максаты. Укучыларда халык авыз иҗаты әсәрләренә, кайбер күренекле язучыларыбыз, шагыйрьләребез иҗатына мәхәббәт тәрбияләү, аларны сәхнә сәнгатенә өйрәтү, халык пегагогикасы нигезендә кешелеклелек, шәфкатьлелек, игелеклелек, әдәплелек хисләре тәрбияләү. Җиһаз. Төрле-төрле рәсемнәр, сандык, укучылар милли һәм әкият геройлары булып киенгәннәр, урман һәм өй эче күренеше, магнитафон язмасы. Уйнау урыны. Сыйныф эчендә һәм сәхнәдә уйнарга мөмкин. Катнашалар. Таңбатыр – Староста – Үги кыз – Нәҗип белән Гомәрнең апасы — Шүрәле – Мәрфуга — Гомәр – Әби — Нәҗип – Олы яшьтәге апа — Закир – Авыл яшьләре — Автор – Алып баручы — Исәнмесез укучылар! Без бүгенге дәресебезнең исемен “Серле йомгак” дип атадык. Бу уку елының 4 аенда 5нче сыйныф әдәбияты дәреслегеннән өйрәнелгән татар халык иҗаты әсәрләрен, күренекле язучыларыбыз һәм шагыйрьләребез әсәрләрен бергә берләштереп бирергә булдык. Таңбатыр керә. Минем Таңбатыр икәнемне һәркем таныгандыр инде. Әти белән әнием миңа, кече уллары булганга, Таңбатыр дип исем кушканнар. Кешеләр телендә дә әкият герое Таңбатыр булып йөрим. Мин шушы әкият героеннан чынбарлыкка кайтып киләм. Әтием белән әниемне күрмәгәнгә дә күп вакытлар үтте. Бераз йөрим дә, бер әйләнеп кайтырмын әле. Патша кызларын коткарам дип төрле маҗараларга очрадым. Юлымда абыйларымны югалттым, яңа дуслар таптым. Шул дусларым аркасында исән-сау да инде мин. Берничә ел бергә яшәдек. Әкиятләрдә генә була торган убырлы карчык аркасында без барыбызда исән-сау, тап-таза егетләргә әверелдек. Дусларым үзләренең туган якларына кайтып киттеләр. Ә мин һаман маҗаралар эзләп йөрим. Чү! Нәрсә бар бу тирәдә? Бу кара урманда нинди тавышлар ишетелә. Шунда качып карап торыйм әле.качып карап торыйм әле. (Бер кыз җиләк җыя-җыя йөри. Шул вакыт Шүрәле килеп чыга. “Шүрәле” балетыннан бер өзек куела. Шүрәле төрле хәрәкәтләр ясый. Музыка ахырында Таңбатыр сәхнәгә чыга.) Таңбатыр. Минем каршымда Шүрәле басып тора түгелме соң? Үги кыз. Таңбатыр,Таңбатыр абый, коткар мине. Бу урман сарыгы ,Шүрәле, мине кытыклап үтермәкче була. Таңбатыр.Әй,Шүрәле, ялгыз бер кызга тотынганчы, менә мине кытыклап кара. (Шүрәле кытыкларга дип, Таңбатырга үрелә.) Әле син шулаймыни. (Шүрәленең кулыннан тотып ала да этеп җибәрә. Шүрәле качып чыгып китә.) Мин һаман әкият дөньясындамыни? Ә син кем буласың, кызый? Үги кыз. Мин үги кыз булам. Ә чын исемем Гөлчәчәк. Таңбатыр. Ә бу кара урманга ничек килеп эләктең? Үги кыз. Аның тарихы болай. Мине үги әнием бер дә яратмады. Агам белән сүз куешканнар күрәсең. Агам мине урманга алып килде. Үзе утын кисә калды, ә мин җиләк җыярга тотындым. Әзрәк җиләк җыям да тыңлап карыйм, җыям да тыңлап карыйм. Кич булды. Чиләгем дә тулды. Агамның утын кискәне дә ишетелми башлады. Килеп карасам, агам юкка чыккан. Ә агачта бер тукмак эленеп тора. Шуннан мин алданганлыгымны, адаштырып калдырганнарын аңладым. Агач төбендә бер кич кундым да кайтыр юл эзләп киттем. Әле ярый, син килеп чыктың, Шүрәле мине кытыклап үтергән булыр иде. Рәхмәт сиңа, Таңбатыр абый, коткарып калдың. Таңбатыр. Миңа нәрсә! Сине минем белән очраштыручы Аллаһы Тәгаләгә рәхмәт әйт. Ә хәзер нишләмәкче буласың? Үги кыз. Кайтыр юлны эзләргә кирәк. Таңбатыр. Мин дә кайтыр юлны эзләп йөрим бит. Әйдә бергә йөрибез. Үги кыз. Бергә-бергә күңелле булыр. Автор. Таңбатыр белән Гөлчәчәк йөри торгач, Таңбатырның туган якларына килеп чыгалар. Ул Гөлчәчәкне өйләренә алып кайта. Ә өй янында ике малай , Гомәр белән Нәҗип, ат чанасы өстендә уйнап утыралар. Гомәр. Әйдә, тизрәк, атны куа төш. Нәҗип. Була ул. На-на, малкайлар! (Таңбатыр белән Үги кыз керә) Таңбатыр. Кемнәр болар? Безнең өй тирәсендә кемнәр чуалалар? Нәҗип. Нишләп синең өй булсын, бу бит безнең өй. Таңбатыр. Сез монда торасызмыни? Бу өйдә торгач, минем энеләрем буласыз түгелме соң. Исемнәрегез ничек? Гомәр. Минем исемем Гомәр. Нәҗип. Ә минеке Нәҗип. Гомәр. Син буласыңмыни безнең абыебыз? Нәҗип. Исән-сау гына кайттыңмы, абый? (кочаклашып күрешәләр) Таңбатыр. Ә монысы Гөлчәчәк исемле кыз, танышыгыз.(Үги кыз белән күрешәләр) Гомәр. Без уйныйбыз әле, сез өйгә керә торыгыз. Нәҗип. Башкалар белән күрешә торыгыз, әзрәктән без дә керәбез. (Таңбатыр белән Үги кыз өйгә кереп китәләр) Гомәр. (Нәҗипкә) Әйдә куала атларны, киттек. Нәҗип. На-на. Кызулый төшегез, малкайлар. (тәрәзәдән Ләйсән исемле апалары кычкыра) Ләйсән. Гомәр энем, кер әле монда, безгә курай уйнарсың. Мәрфуга апаң да кергән иде. Нәҗип. Уйныйбыз әле без. Курай, курай имеш, тапканнар бер курай. Кермибез без, йөдзтмәгез безне! Шулай бит абый. Анда кызлар арасында ир балаларга нәрсә бар соң. Ләйсән. Сиңа дәшмибезлә, синең кирәгең юк. Гомәрне дәшәм бит мин. Гомәр, кер акыллым! Таңбатыр абыеңның да курайда уйнаганыңны күрәсе килә. Нәҗип. Вә-вә-вә,Гомәр, кер-кер-кер, вә-вә-вә, курай, рай-рай-рай, вә-вә-вә. (Гомәр көттерми, өйгә кереп китә. Нәҗип тә иярә. Өйдә Гомәр курай уйный. Башкалар тыңлап тора. Ә Нәҗип кулына пластилин алган. Шунардан кеше әвәлләп утыра. Гомәр курай уйнаудан туктый. Тыңлап торучылар кул чабалар, рәхмәт әйтәләр. Нәҗип урыныннан торып янга китә) Нәҗип. Мәрфуга апа, кил әле монда. Синең үзеңә генә күрсәтәсе әйберем бар. (пластилиннан ясаган кешесен күрсәтә) Мәрфуга. Ник, җаным, болай пычыранасың? Нәҗип. Бу бит син, Мәрфуга апа. Әнә аның күзе нинди зур, үзе зәңгәр. Мәрфуга. Әбәү җаным, бу бик ямьсез бит! Мин шулай ук ямьсезмени соң? Мин бик үпкәлим инде сиңа, Нәҗип, мине шундый итеп ясагансың. Бер яхшы һөнәр дә сайлый белмәдең. Нәҗип. ( ясаган кешесен ботарлап ташлый). Әйе , абый ясаган булса, барыгыз да матур дияр идегез. Мин ясаганга күрә генә син шулай дисең. Менә абый ясап карасын әле шушылай итеп. Ул ясый алмый шул (чыгып китә). (Мәрфуга өстәл янына килеп, андагы рәсемнәрне караклый) Мәрфуга. (Нәҗипне яңадан чакыра) Нәҗип энем, кил әле монда. Нәҗип. Нәрсә бар, Мәрфуга апа? Мәрфуга. Бу чәчәк рәсемнәрен син ясадыңмы? Нәҗип. Әйе, мин,нигә ул? Мәрфуга. Бигрәк матур ясагансың, миңа бу чәчәкләрне кечерәк итеп ясамассыңмы икән? Нәҗип. Була ул. Тик, бүләк итеп нәрсә бирәсең? Мәрфуга. Иртәгә сабантуй бәйрәме бит. Шунда бер җаен табармын әле. Нәҗип. (үз-үзенә) Аллага шөкер, хәзер минем дә бер һөнәрем була башлады бит ! Шушы һөнәрем белән башкаларның да күңелләрен яулап алып булмасмы (көчле тавыш белән). Иртәгә сабантуй! (Сабантуй күренеше . Халык шму-гөр килеп ат чабышын карыйлар ,Кычкырышалар. “Сабан туе” җыры яңгырый./ Татар халык көе. М.Садри сүзләре / ) Староста. Һайди ,Закир , тагы бер сук! Тагы бер! Тагы 1 Бабай. Һайди, Алмачуар1 Апа. Һайди, Күк бия! Бабай. Һайди, Алмачуар! . Апа. Һайди, Күк бия! (Атлар бер түгәрәк ясыйлар да,әйләнеп килеп туктыйлар Халык каршы ала ) Староста. Бу чапан беренче килүчегә, ә сөлге икенче килүчегә (чапанны Күк бия өстенә, ә сөлгене Алмачуар өстенә ташлый) Син икенче килдең бугай . Закир. Әле син шулаймы ? (камчы белән старостага суга) Мин беренче килдем һәм чапан миңа булырга тиеш (чапанны тартып ала. Сөлгене күк бия өстенә ташлый. Аны халык уратып ала). Әби. Егет икәнсең, Закир, безнең йөзне хур итмәдең. Апа. Камчы белән сугып старостаның битен яргансың. Ну бирер үзеңә кирәгеңне! (староста Закир янына килә. Бер күзе бәйләгән) Староста. Мин үзем дә балачактан ат менеп чапкан кеше. Алдан килеп тә икенченең бүләген бирсәләр, җан түзәлми аңа. Мин сиңа ачуланмыйм, арыгансың, бар кайт инде. (Сабантуйны алып баручы) Алып баручы. Әй, сез, калай әтәчләр, әбиләр-бабайлар, егетләр- кызлар! Анда бәхәсләшеп торганчы, минем яныма килегез. Мин сезгә бик күп бүләкләр алып килдем. Ләкин бүләкләремне бушлай бирмим. Кем үзенең һөнәрен күрсәтә, бүләк шуңа. Сабантуй бәйрәме дәвам итә.(Сандыкны каршысына чыгарып куя) (Катнашучы җыр башкара һәм бүләген ала) (Катнашучы бию бии һәм бүләген ала) (Катнашучы бүләккә шигырь сөйли) (Сабантуйда катнашучылар капка чыгыш уены уйныйлар. Бию көе яңгырый. Уенда калган кешегә әдәбият дәреслеге буенча сорау яки җәза бирелә. Укучы үзенең һөнәрен күрсәтә ала. ) Алып баручы. Хөрмәтле кунаклар! Сабан туе ахырына якынлашты. Бүләкләрем дә бетеп килә. Барыгызга да бик зур рәхмәт. Безнең халык бигрәк тә көр күңелле, шат йөзле, җиңелүне белмәс халык. Барыгызны да Сабантуй бәйрәме белән тагын бер мәртәбә котлыйм. Сезгә укуыгызда зур уңышлар, саулык-сәламәтлек теләп каламын. Шуның белән дәресебез дә ахырына якынлашты. Бөтенегез дә актив катнашып утырды, рәхмәт сезгә. Дәресебез тәмам, саубулыгыз! Чыгарга мөмкин.

Файлы: Омоним.doc
Размер файла: 76288 байт.